কাশ্মীৰত হিন্দুৰ উপস্থিতি ঋগবেদ, মহাভাৰত, শংকৰাচাৰ্য আৰু কাশ্মীৰ শৈৱ ধৰ্মৰ পৰা ৫০০০ বছৰ আগৰ। পৌৰাণিক গ্ৰন্থসমূহে এই কথা নিশ্চিত কৰে। কাশ্মীৰ কেৱল ভূগোল নহয় বৰঞ্চ ভাৰতৰ বৈদিক আত্মাৰ জীৱন্ত প্ৰতীক।
গতিকে কাশ্মীৰত হিন্দুৰ উপস্থিতি ১০০-২০০ বছৰ পুৰণি নহয়, ই ৫০০০ বছৰতকৈও অধিক পুৰণি। এই অঞ্চলটো আৰম্ভণিৰে পৰা ভাৰতৰ চিৰন্তন চেতনাৰ অংগ, ঋষিৰ তপস্যাৰ স্থান, জ্ঞানৰ কেন্দ্ৰ আৰু আধ্যাত্মিক পৰীক্ষাগাৰ।
ইয়াত হিন্দু সংস্কৃতিৰ শিপা ইমানেই গভীৰ যে সময়ৰ প্ৰতিটো ধুমুহাৰ সন্মুখীন হৈও তেওঁলোক জীয়াই থাকিল। কেতিয়াৰ পৰা হিন্দু কাশ্মীৰত আছে জনো আহক-
- ঋগবেদত কাশ্মীৰঃ বৈদিক যুগ (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ চনৰ আগৰ)
কাশ্মীৰৰ আদিম উল্লেখ বেদত পোৱা যায়। কাশ্মীৰ ঋগবেদত বৰ্ণিত ‘সপ্ত-সিন্ধু’ অঞ্চলৰ এটা অংশও আছিল। এই সময়তে আৰ্য সভ্যতা শিখৰত উপনীত হৈছিল আৰু এই হিমালয় অঞ্চলত ব্ৰাহ্মণ, ঋষি আৰু ঋষিসকলে তপস্যা কৰিছিল। ‘কাশ্মীৰ’ নামটো কাশ্যপ ঋষিৰ পৰাই উৎপত্তি হৈছে। বিশ্বাস কৰা হয় যে, তেওঁৱেই এই অঞ্চলটো পানীৰ পৰা মুক্ত কৰি বসতি স্থাপন কৰিছিল।
- মহাভাৰত যুগৰ কাশ্মীৰ (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩১০০ চনৰ আশে-পাশে)
মহাভাৰতত কাশ্মীৰক এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ জিলা হিচাপে উল্লেখ কৰা হৈছে। ইয়াতো ক্ষত্ৰিয়, ব্ৰাহ্মণ আৰু অন্যান্য হিন্দু জাতিৰ উপস্থিতি আছে। এই সময়ছোৱাই দেখুৱাইছে যে কাশ্মীৰ কোনো বিচ্ছিন্ন অঞ্চল নাছিল, বৰঞ্চ ভাৰতীয় ভূ-ৰাজনীতি আৰু ধৰ্ম নীতিৰ অংশ আছিল।
- সম্ৰাট অশোক আৰু মৌৰ্য যুগ
অশোকে বৌদ্ধ ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰিছিল যদিও তাৰ পূৰ্বে কাশ্মীৰ আছিল বৈদিক সনাতন সংস্কৃতিৰ দুৰ্গ। ইয়াত ব্ৰাহ্মণসকলৰ পাণ্ডিত্যৰ বাবে বৌদ্ধ ধৰ্মও অধিক শক্তিশালী হৈ উঠিছিল।
- শংকৰাচাৰ্য আৰু শাৰদ পীঠ (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব অষ্টম শতিকা)
আদি শংকৰাচাৰ্যই কাশ্মীৰলৈ আহি শাৰদ পীঠ প্ৰতিষ্ঠা কৰে। এই আসনখন ভাৰতৰ চাৰিখন প্ৰধান বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ভিতৰত অন্যতম হৈ পৰে আৰু কাশ্মীৰে জ্ঞানৰ ৰাজধানীৰ মৰ্যাদা লাভ কৰে।
- কাশ্মীৰ শৈৱ ধৰ্ম (৮ম–দ্বাদশ শতিকা)
এই সময়ছোৱা আছিল কাশ্মীৰত হিন্দু দাৰ্শনিক উৎকৰ্ষৰ সোণালী যুগ। অভিনৱগুপ্ত, বসুগুপ্ত, কল্লাত আদি আচাৰ্যই ইয়াৰ পৰাই ‘কাশ্মীৰ শৈৱ ধৰ্ম’ৰ জন্ম দিছিল, যিয়ে অদ্বৈতৰ বাহিৰত চেতনাক স্পৰ্শ কৰিছিল।
- মুছলমানৰ আক্ৰমণ আৰু প্ৰতিৰোধ (১৪ শতিকাৰ পৰা)
যেতিয়া মুছলমানৰ আগ্ৰাসনে কাশ্মীৰত প্ৰভাৱ পেলাইছিল, তেতিয়া কাশ্মীৰী পণ্ডিতসকলে ধৰ্ম আৰু সংস্কৃতি ৰক্ষাৰ বাবে বৃহৎ ত্যাগ কৰিছিল। মাৰ্টাণ্ড সূৰ্য্য মন্দিৰ, অৱন্তিপোৰা আদি মন্দিৰে এতিয়াও সেই ভৱিষ্যতৰ সাক্ষী হৈ আছে।
