২৪ নৱেম্বৰত উত্তৰ প্ৰদেশৰ সম্ভলত শ্বাহী জামা মছজিদ নিৰ্মাণক লৈ হিংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হয়। এই হিংসাত্মক ঘটনাত চাৰিজন লোকৰ প্ৰাণহানি হোৱাৰ লগতে ২০ জনৰো অধিক লোক আহত হয়। শ্বাহী জামা মছজিদৰ সন্দৰ্ভত হিন্দু পক্ষই দাবী কৰিছে যে, পূৰ্বতে ইয়াত হৰিহৰ মন্দিৰ আছিল। এই সন্দৰ্ভত হিন্দু পক্ষই চন্দাউছি আদালতত আবেদন দাখিল কৰে। আদালতৰ নিৰ্দেশতহে ৰজাৰ মছজিদৰ জৰীপ কৰা হৈছে।
২০২৪ চনত প্ৰকাশিত মোৰাদাবাদৰ চৰকাৰী গেজেটীত এই হৰিহৰ মন্দিৰটো পৃথ্বীৰাজ চৌহানৰ হৈ নিৰ্মাণ কৰা বুলি দাবী কৰা হৈছে। ১৯১১ চনত প্ৰকাশিত মোৰাদাবাদৰ চৰকাৰী গেজেটিয়াৰত উল্লেখ আছে যে, সম্ভলত ভগৱান বিষ্ণুৰ বিখ্যাত মন্দিৰৰ কথা আবুল ফজলে লিখা আইনী-ই-আকবাৰীত উল্লেখ আছে। ভগৱান বিষ্ণুৰ বিখ্যাত হৰি মন্দিৰটো টাইল ক’ৰ্ট অৰ্থাৎ সম্ভলৰ পুৰণি চহৰৰ মাজভাগত অৱস্থিত দুৰ্গত অৱস্থিত আছিল। এই মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ কৃতিত্ব পৃথ্বীৰাজ চৌহান, ৰাজা জগত সিং, ৰাজা বিক্ৰম সিংহৰ প্ৰপৌত্ৰ নাহৰ সিংহক দিয়া হৈছে।
মৰাদাবাদৰ চৰকাৰী গেজেটিয়াৰতো লিখা আছে যে, এই ঠাইত মন্দিৰৰ কোনো অস্তিত্ব আৰু নাই। তাৰ ঠাই লৈছে এটা মছজিদে। এই অট্টালিকাটো মূলতঃ শিলৰ, বিশাল কেন্দ্ৰীয় গম্বুজটো শিলৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত। প্ৰকাণ্ড চোতালখনৰ বাহিৰৰ দেৱাল আৰু মজিয়া শিলৰ। ১৯৬৬ চনৰ গেজেটিয়াৰত সম্ভলত হৰিহৰ মন্দিৰ থকাৰ কথাও উল্লেখ আছে।
ইতিহাসবিদ অজয় অনুপমৰ মতে, পুৰণি কিতাপতো উল্লেখ আছে যে পৃথ্বীৰাজ চৌহানৰ হৈ সম্ভলত হৰিহৰ মন্দিৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, যিটো পিছলৈ বাবৰে মছজিদলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছিল। অজয় অনুপমে কয় যে, ইতিহাস কেতিয়াও মচিব নোৱাৰি।
অজয় অনুপমৰ মতে তেওঁৰ গৱেষণাতো কিছু প্ৰমাণ পোৱা গৈছে, যিয়ে দেখুৱাইছে যে সম্ভলৰ জামা মছজিদ হৰিহৰ মন্দিৰ। বৰ্তমান সমগ্ৰ সিদ্ধান্ত আদালতে ল’ব লাগিব। এনে পৰিস্থিতিত সম্প্ৰীতি বজাই ৰখাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। গতিকে আদালতৰ সিদ্ধান্তলৈ সকলোৱে অপেক্ষা কৰা উচিত। বিবাদ আৰু হুলস্থুলৰ দৰে পৰিস্থিতি সকলোৱে বৰ্জন কৰা উচিত।
