কাশ্মীৰত পাকিস্তান সমৰ্থিত সন্ত্ৰাসবাদী দলে পৰ্যটকলৈ লক্ষ্য কৰি আক্ৰমণ কৰি ২৬ জন লোকক হত্যা কৰাৰ পিছত ভাৰতে চুবুৰীয়া দেশ পাকিস্তানৰ সৈতে থকা কূটনৈতিক সম্পৰ্ক হ্ৰাস কৰাৰ ব্যৱস্থাৰ অংশ হিচাপে পাকিস্তানৰ সৈতে হোৱা সিন্ধু জল সন্ধি তৎক্ষণাত স্থগিত ৰখাৰ কথা প্ৰকাশ কৰে।
সিন্ধু চুক্তি কি?
পাকিস্তানৰ সিন্ধু নদী অৱবাহিকালৈ ভাৰতৰ পৰা বৈ যোৱা নদীৰ পানী ব্যৱহাৰক লৈ পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰধাৰী প্ৰতিবেশী দেশসমূহৰ মাজত মতানৈক্য আছে।
ভাৰত আৰু পাকিস্থানৰ মাজত ১৯৬০ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত সিন্ধু চুক্তি স্বাক্ষৰিত হৈছিল। বিশ্ব বেংকে এই চুক্তি স্বাক্ষৰতাত মধ্যস্থতা কৰিছিল।
এই চুক্তিত দুয়োখন দেশৰ মাজত সিন্ধু আৰু ইয়াৰ উপনৈসমূহ বিভাজন কৰি পানীৰ ভাগ-বতৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। ভাৰতে পূৱৰ তিনিখন নদী – ছটলেজ, বিয়াছ আৰু ৰবিৰ পানী ব্যৱহাৰৰ অনুমতি লাভ কৰাৰ বিপৰীতে পাকিস্তানক পশ্চিমৰ তিনিখন নদী – সিন্ধু, ঝেলুম আৰু চেনাবৰ অধিকাংশ নদীৰ ব্যৱহাৰৰ অনুমতি দিয়া হৈছিল।
জলবিদ্যুৎ আৰু জলসিঞ্চনৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ বাবে পাকিস্তান এই পানীৰ ব্যৱস্থাৰ ওপৰত বহু পৰিমাণে নিৰ্ভৰশীল। পাকিস্তানে কয় যে, ভাৰতে অন্যায়ভাৱে বেৰেজ আৰু বান্ধ নিৰ্মাণৰ জৰিয়তে এই পানীক অন্যায়ভাৱে ডাইভাৰ্ট কৰে, যি অভিযোগ ভাৰতে অস্বীকাৰ কৰিছে।
ভাৰতৰ জলসিঞ্চিত কৃষিৰ ৮০% খেতিৰ যোগান ধৰা নদীখনৰ ওপৰত ভাৰতৰ মথাউৰিৰ প্ৰবাহ কৰ্তন কৰাৰ সিদ্ধান্তত পাকিস্তান চিন্তিত হৈ পৰে।
এই চুক্তি নিলম্বনে কি সলনি হ’ব পাৰে?
এই চুক্তি স্থগিত ৰখাৰ ফলত পাকিস্তানলৈ পানীৰ সোঁতত তাৎক্ষণিক প্ৰভাৱ পৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে। অৱশ্যে ভাৰতৰ বাবে এই কাৰ্য ইমান সম্ভৱ নহব কিয়নো ভাৰতত পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ পানী মজুতকৰণৰ ব্যৱস্থা নাই।
কিন্তু ভাৰতৰ এই পদক্ষেপে পাকিস্তানৰ কৃষি ব্যৱস্থাৰ বাবে অনিশ্চয়তা আনিব পাৰে। কিয়নো পাকিস্তানে নিজৰ পানীৰ প্ৰবাহৰ বাবে সিন্ধু নদীৰ পানীৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। পাকিস্তানৰ কৃষি- ঘেঁহু, ধান আৰু কঁপাহৰ দৰে শস্যত যথেষ্ট পৰিমাণৰ জলসিঞ্চনৰ প্ৰয়োজন হয়। কিন্তু পানীৰ অভাৱত শস্যৰ যথেষ্ট ক্ষতি হ’ব পাৰে। যাৰ ফলত পাকিস্তানৰ অৰ্থনীতিতো প্ৰভাব পৰিব।
পাকিস্তানৰ তৰবেলা আৰু মংগলা বান্ধকে ধৰি বহু বান্ধ জলবিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে সিন্ধু নদীৰ প্ৰবাহৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। কিন্তু এই চুক্তি বাতিল কৰিলে পাকিস্তানত অৰ্থসংকটে দেখা দিব।
এই সিদ্ধান্তৰ প্ৰতি পাকিস্তানে কেনে প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰিছে?
২৪ এপ্ৰিলত পাকিস্তানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেহবাজ শ্বৰীফৰ কাৰ্যালয়ৰ এক বিবৃতিত কোৱা হৈছে যে, এই সন্ধি বিশ্ব বেংকৰ মধ্যস্থতাত এক বাধ্যতামূলক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চুক্তি আৰু ইয়াত একপক্ষীয় নিলম্বনৰ কোনো ব্যৱস্থা নাই।
বিবৃতিটোত কোৱা হৈছে যে, সিন্ধু জল সন্ধি অনুসৰি পাকিস্তানৰ পানীৰ সোঁত বন্ধ বা অন্য দিশলৈ ঠেলি দিয়াৰ যিকোনো প্ৰচেষ্টা, আৰু সিন্ধু নদীৰ অধিকাৰ দখল কৰাটো যুদ্ধ আইন হিচাপে গণ্য কৰা হ’ব আৰু ইয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়া সম্পূৰ্ণ শক্তিৰে দিয়া হ’ব।
পাকিস্তান কৃষি গৱেষণাৰ পণ্য বিভাগৰ মুৰব্বী ঘছাৰিব ছাওকাটে এই সন্ধিক দেশৰ কৃষি খণ্ডৰ মেৰুদণ্ড বুলি অভিহিত কৰে।
