শ্বেখ হাছিনাৰ ১৫ বছৰীয়া কাৰ্যকাল বাংলাদেশৰ অৰ্থনীতিৰ বাবে সোণালী বছৰ। দীৰ্ঘদিন ধৰি বাংলাদেশক দক্ষিণ এছিয়াৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিৰ উজ্জ্বল নিদৰ্শন হিচাপে গণ্য কৰা হৈছে। ৰেডিমেড গাৰ্মেণ্ট খণ্ড, ৰেমিটেন্স, দৰিদ্ৰতা নিৰাময়, মানৱ সম্পদ উন্নয়ন আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ ক্ষেত্ৰত বহু সফলতা লাভ কৰি বিশ্বত নিজৰ নাম উজলাইছিল হাছিনাই।
যদিও এতিয়া পৰিস্থিতি সলনি হোৱা যেন লাগে, শেহতীয়াকৈ প্ৰকাশ পোৱা দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে, বাংলাদেশৰ অৰ্থনীতিত সৃষ্টি হোৱা গভীৰ সংকটক আওকাণ কৰিব নোৱাৰি। বিশ্ব বেংকৰ ‘গ্ল’বেল ফিণ্ডেক্স ২০২৫’ আৰু নেশ্যনেল ব’ৰ্ড অৱ ৰেভিনিউ (এন বি আৰ)ৰ নতুন তথ্য অনুসৰি বাংলাদেশৰ বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি আৰু ৰাজহ সংগ্ৰহৰ পতন ঘটিছে। দেশৰ সামগ্ৰিক অৰ্থনৈতিক স্থিতিশীলতা আৰু বহনক্ষম উন্নয়নৰ বাবে ই এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান হৈ পৰিছে।
আইন-শৃংখলাৰ বেয়া পৰিস্থিতিৰ লগতে অৰ্থনীতিও অচল হৈ পৰিছে। যি সময়ত ইউনুছে চীন আৰু পাকিস্তানৰ সৈতে সম্পৰ্ক গঢ়ি তুলি নিজৰ নতুন নীতিৰ অধীনত বাংলাদেশক নতুন শক্তি দিয়াৰ চেষ্টা কৰিছে যদিও সেয়া যেন ব্যৰ্থ হৈছে।
বিশ্ব বেংকৰ নতুন ‘গ্ল’বেল ফিণ্ডেক্স ৰিপ’ৰ্ট’ত কোৱা হৈছে যে ২০২৪ চনত বাংলাদেশৰ ১৫ বছৰ আৰু তাৰ ওপৰৰ জনসংখ্যাৰ মাত্ৰ ৪৩ শতাংশৰহে বেংক বা মোবাইল মানি একাউণ্ট আছে, যিটো ২০২১ চনত ৫৩ শতাংশতকৈও কম অৰ্থাৎ তিনি বছৰৰ ভিতৰত বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিৰ হাৰ ১০ পইণ্ট হ্ৰাস পাইছে।
উল্লেখ্য যে, বিশ্বব্যাপী বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি বৃদ্ধি পাইছে। ১৪১খন দেশৰ অধিকাংশতে বেংক একাউণ্টত প্ৰৱেশৰ গড় হাৰ ৭৪ শতাংশৰ পৰা ৭৯ শতাংশলৈ বৃদ্ধি পাইছে। দক্ষিণ এছিয়াত বাংলাদেশৰ স্থিতি তুলনামূলকভাৱে দুৰ্বল। ভাৰতৰ বেংক অন্তৰ্ভুক্তিৰ হাৰ ৮৯ শতাংশ আৰু শ্ৰীলংকাৰ ৮০ শতাংশৰ ওপৰত। এই তালিকাত কেৱল পাকিস্তানৰ আগত আছে বাংলাদেশ।
বিশ্ব বেংকেও মোবাইল ফাইনেন্সিয়েল চাৰ্ভিচ (এম এফ এছ) বা মোবাইল মানি একাউণ্টধাৰীৰ হাৰ হ্ৰাস পোৱা বুলিও প্ৰকাশ কৰিছে। ২০২১ চনত ২৯ শতাংশৰ পৰা ২০২৪ চনত ২০ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছে।বেংক বা বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানত একাউণ্টধাৰীৰ হাৰো ২৪ শতাংশৰ পৰা ২৩ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছে।
